تاًثیر آبیاری با پساب صنعتی شهرکرد بر برخی ویژگیهای فیزیکوشیمیایی خاک، رشد و عملکرد لوبیای قرمز

در اغلب مناطق خشک و نیمه خشک دنیا از جمله اراضی وسیعی از ایران (بیش از 80 درصد) مسئله بحران آب به عنوان یکی از اصلی ترین معضلات در مسیر ایجاد کشاورزی پایدار، مطرح است. لذا استفاده از منابع آبی با کیفیت پایین به عنوان راه حلی جهت رفع نیاز آبی بخش کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر آبیاری با پساب صنعتی شهرکرد بر برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک و رشد و عملکرد گیاه لوبیا قرمز به صورت آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در 3 تکرار و 20 تیمار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش عبارتند از نسبت اختلاط پساب با آب چاه در 5 سطح شامل 0، 25، 50، 75 و 100 درصد به ترتیب تیمارهای (w4,w3, w2, w1 w5,)، تیمار کودی در دو سطح بدون مصرف کود (f0) و با مصرف کود (f1) و تیمار نوع بافت خاک در دو نوع بافت لوم رسی (s1) و لوم رسی شنی (s2). جهت آماده نمودن گلدان ها کف هر گلدان تا ارتفاع 2 سانتیمتر سنگریزه ریخته سپس با خاک عبور داده شده از الک 6 میلی متری پر گردید و 5 عدد بذر لوبیا در هر گلدان کاشته شد. 3 بوته تا پایان فصل رشد نگه داشته شد و عناصر غذایی مورد استفاده در تیمارهایی که کود به همراه دارند بر حسب میلی گرم بر کیلوگرم خاک گلدان عبارتند از: نیتروژن؛ 20 (از منبع اوره)، فسفر؛ 100 (از منبع سوپرفسفات تریپل)، پتاسیم؛ 100 (از منبع سولفات پتاسیم)، آهن؛ 5 (از منبع سکوسترین آهن 138)، روی؛ 5 (از منبع سولفات روی) به تیمارهای کودی اضافه شد. در پایان دوره رشد، اندام هوایی هر گیاه از محل طوقه جدا و پس از خشک شدن در آون غلظت عناصر در آنها اندازه گیری گردید. آبیاری با پساب به طور معنی داری سبب کاهش هدایت آبی اشباع خاک از مقدار 2/7 سانتیمتر بر ساعت) در تیمار w1 به 04/5 در تیمار w5 و افزایش جرم ویژه ظاهری خاک از مقدار 29/1 گرم بر سانتیمتر مکعب در w1 به مقدار 39/1 در تیمار w5 گردید. مقدار هدایت الکتریکی و واکنش خاک تحت آبیاری با نسبت های مختلف پساب به ترتیب 7/0و 47/0 واحد افزایش نشان داد. با افزایش نسبت پساب در آب آبیاری غلظت فسفر قابل استفاده خاک کاهش و پتاسیم خاک افزایش نشان داد. غلظت کلسیم و منیزیم خاک در کلیه تیمارها کاهش کمی نشان داد در حالی که غلظت سدیم افزایش معنی داری داشت. غلظت عناصر آهن، مس و روی قابل استفاده خاک در کلیه تیمارهای پساب کاهش و غلظت منگنز و سرب قابل استفاده خاک در پایان فصل رشد افزایش معنی داری نشان داد. استفاده از پساب صنعتی در آبیاری لوبیا سبب کاهش معنی دار شاخص های عملکرد نظیر ارتفاع، وزن خشک اندام هوایی، تعداد برگ و قطر ساقه شد. در نتیجه استفاده از پساب درکلیه تیمارها غلظت عناصر ضروری پرمصرف نیتروژن، کلسیم و منیزیم و تاحدودی فسفر و عناصر ضروری کم مصرف آهن، مس، روی و منگنز و همچنین عنصر سنگین سرب در گیاه افزایش یافت. پساب عناصر مورد نیاز گیاه لوبیا را تأمین نموده؛ لذا بررسی اثر آبیاری با پساب صنعتی شهرکرد بر رشد و عملکرد سایر گیاهان ضروری به نظر می رسد.